De wonderbaarlijke reis van de fakir die vastzat in een Ikea-kast, zo heet debuutroman van Romain Puértolas. In Frankrijk is het boek al een ware hype, en met een dertigtal vertalingen op til zal ook de rest van de wereld snel overstag gaan. De populariteit van Puértolas laat zich raden. Met een titel die herinneringen oproept aan een ander succesnummer (De honderdjarige man die uit het raam klom en verdween van Jonas Jonasson), zeer korte hoofdstukjes en een luchtige, chronologische en plot-driven vertelstijl is De wonderbaarlijke reis hét ideale boek voor mensen die niet van lezen houden.
De bizarre opeenstapeling van gebeurtenissen en kleurrijke personages geeft de roman een filmisch karakter. De wonderbaarlijke reis laat zich nog het best omschrijven als een satire of moderne klucht. Maar ‘een fantastische eigentijdse Candide’, zoals de Franse kwaliteitskrant Le Figaro het omschrijft, is toch echt te veel eer. Puértolas kan vlot schrijven en bedenkt aardige – hetzij wat vermoeiende – woordgrapjes, maar een taalvirtuoos kunnen we hem onmogelijk noemen. Het ‘astridlindgrenen’ spijkerbed ‘Pasöpputprykt’ is leuk gevonden – complimenten ook voor vertaalsters Lidewij van den Berg en Katrien Vandenberghe. Maar moest het echt, al die uitspraakaanwijzingen na iedere Indiase naam (Ajatashatru Lavash: ‘At je dat stalen schroefje alvast’)? Verder steekt Puértolas genadeloos de draak met de Franse samenleving, van zigeuners over Parijse vrijsters tot filmsterren. Hoewel zijn typeringen hier en daar goed zijn voor een glimlach(je), beklijven zijn personages nooit – daarvoor zijn ze te veel stereotypen. Het kaderverhaal dat de fakir met een Ikea-potloodje op zijn overhemd schrijft, dient geen duidelijk doel. Kortom: de literaire middelen zijn ver te zoeken.
Enkel de thematiek zou het boek nog enige inhoud kunnen geven. Puértolas wil een diepere laag in zijn roman verwerken door het kolderieke verhaal van een opportunistische fakir, die per abuis opgesloten wordt in een kleerkast en vervolgens op een paar dagen tijd half Europa doorkruist, te spiegelen aan de ervaringen van een groepje Sudanese bootvluchtelingen. Maar de schrijnende realiteit van de vluchtelingenproblematiek wordt helaas ondergesneeuwd door een overvloed aan bombarie en bizarrerieën én door het moralistische sprookjeseinde (de fakir schenkt zijn fortuin aan de minderbedeelden in Afrika, sluit vrede met de moordlustige zigeuners en leeft nog lang en gelukkig met zijn grote liefde Marie).
Wat mij betreft is De wonderbaarlijke reis van de fakir die vastzat in een Ikea-kast nu al het meest overschatte boek van 2014. De enige meerwaarde van Puértolas’ schrijfsels is dat hij mensen aan het lezen krijgt. Voor wie behoefte heeft aan een avondje ontspanning en eens iets anders wil dan een actiefilm of een glossy tijdschrift, is De wonderbaarlijke reis uitermate geschikt – je leest het boek op evenveel tijd uit. Ik sluit bovendien niet uit dat ook veellezers ervan zullen genieten. Immers: iedereen heeft van tijd tot tijd zin in een frietje, en het is nergens voor nodig om je daar schuldig over te voelen. Maar laten we als critici tenminste eerlijk blijven, in plaats van junkfood om te toveren in haute cuisine.
[Kyra Fastenau] Hide text

De Indiase fakir Ajatashatru Lavash Patel vliegt naar Parijs om er bij IKEA met een vals biljet van €100 een spijkerbed aan te schaffen. Als hij aldaar om een hotel uit te sparen ook nog overnacht in een kast die vervoerd zal worden naar Engeland wordt hij als pakketpost naar her en der vervoerd en is steeds een onwelkome gast in vele landen. Zijn avonturen met een hoog Kuifje-gehalte brengen hem vooral in contact met kansarme asielzoekers wier droeve lot hij zich aantrekt. Dan verschuift de toon van het boek van pure kolder naar lichte maatschappijkritiek en neigt de enigszins onbetrouwbare fakir met behulp van een hem in de schoot geworpen kapitaaltje naar zelfverbetering en filantropie. Een amusante roman met invloeden van taalkunstenaars als Raymond Queneau en Boris Vian en qua aardse filosofie doet het denken aan 'Candide' van Voltaire. Normale druk.