Ayla en Jondalar zijn bij de Zelandoniërs aangekomen. Ayla baart opzien maar weet de meesten voor zich te winnen. Maar met haar talenten wekt ze ook afgunst en ze weet zich niet door iedereen geaccepteerd. Ze moet trouwens ook voor zichzelf nog uitmaken wat ze met haar leven wil.
Het is nu al 22 jaar geleden dat Jean Auels De stam van de holebeer verscheen, het eerste deel van wat de tot nu toe opmerkelijkste en bekendste prehistorische fantasy-cyclus zou worden. De figuur van Ayla sloeg van bij het begin zeer goed aan, een vrouw met een sterke persoonlijkheid, die vanwege haar 'anders zijn' (zij is een Cro-Magnon) bij de Neanderthalers, die haar eerst hadden geadopteerd, verstoten wordt en haar lot in eigen handen neemt. Doorheen de cyclus groeit zij uit tot een overal gewaardeerde vrouw, die echter zoveel kunde en wijsheid tentoonspreidt, dat ze door Auel zowat een superstatus aangemeten krijgt.
Waar de schrijfster in de eerste twee delen haar wetenschappelijke bevindingen met voldoende realisme en een goed gedoseerde portie literair verantwoorde romantiek combineert, raakt het evenwicht vanaf deel drie echt zoek. De wetenschappelijke basis blijft degelijk -- Auels standpunt in aanmerking genomen dat ze, waar de wetenschap geen antwoorden geeft, de vrijheid neemt om de leemtes naar eigen goeddunken (zolang het plausibel blijft) in te vullen --, maar de 'informatieve' passages bij elk aspect van het leven dat ze beschrijft, beginnen zwaar op het verhaal te wegen en de natuurevocaties worden wel erg breed uitgesponnen. En wat mij het meeste stoorde, is dat de verhaalopbouw en de karakterisering volledig ondergeschikt worden gemaakt aan een drammerige romantische optiek. Een van Auels uitgangspunten was dat mensen altijd al dezelfde gevoelens kenden van de mens van vandaag: overlevingsangst, moederliefde, verliefdheid... en waar mensen (uit verschillende culturen) samenkomen, geven machtswellust, agressie, jaloezie aanleiding tot conflicten. Geen nieuws onder de zon, en nog een oud zeer is, dat je, wanneer je goed en kwaad al te zeer gaat polariseren in duidelijk afgelijnde karakters, je overtuigingskracht snel verspeelt. De aanvankelijk voldoende genuanceerde karakterisering van de personages verwatert in romantische clichés; Ayla, de volkomen vrouw die, ondanks het leerproces dat ze moet doormaken een dermate inherente schoonheid, goedheid en wijsheid bezit dat ze stierlijk gaat vervelen; Jondalar, de adonis avant la lettre, die zijn -- goed te begrijpen -- kleine kantjes met bewonderenswaardige zelfbeheersing overstijgt en aldus meer van een pronkstuk heeft dan van een mens. De psychologie is voortaan van zeer grote eenvoud, de toon wordt al te naïef, de stijl gaat erg vaak over de rand van de trivialiteit. Alles bij elkaar genomen manco's die van de veelbelovend gestarte reeks een eindeloos uitdeinende smartlap maken.
Naar mijn gevoel leidt de continuïteit waarmee Ayla en Jondalar boven de beperkingen van hun omgeving en hun tijd uitgroeien (en zo de evolutie van de pre-historische naar de hedendaagse mens gestalte geven) in het zesde deel onontkoombaar naar een positieve afloop, zij het dat het stil verdriet van Ayla (zij heeft haar zoon moeten achterlaten bij de Stam, cf. deel 1) een donkere ondertoon vormt. Liefhebbers van een goede afloop hebben wellicht niets te vrezen, aangezien Auel dat verdriet tot nu toe erg stil gehouden heeft. Een lichtheid in het verhaal die misschien nog had gekund, was de vorm wat minder goedkoop geweest. [Jen de Groeve] Verberg tekst

Twaalf jaar na 'Het dal der beloften' kwam het vijfde deel van de prehistorische romancyclus. Het verhaal dat zich circa 35.000 jaar geleden (tijdens de Würm-ijstijd) afspeelt, vertelt de belevenissen van de jonge vrouw Ayla, die opgroeit bij de stam van de holebeer, verstoten wordt, na vele omzwervingen in een onbewoonde vallei met paarden belandt en daar de man Jondalar ontmoet met wie ze, na een verblijf bij de Mammoetjagers, verder trekt. Na het overtrekken van een machtige gletsjer komen ze ten slotte aan bij de Zelandoniërs, Jondalars stam. In dit vijfde deel leven Ayla en Jondalar bij de Zelandoniërs, bewoners van de kalkgrotten van wat nu de Dordogne Vallei in Frankrijk is. Sommige grotbewoners heten Ayla van harte welkom, andere wantrouwen haar. Zelfstandig te lezen, kleurrijk, goed gedocumenteerd en vlot geschreven verhaal, waarin de prehistorische hoofdpersonen moderne gedachten en gevoelens hebben. Vele Engelse en Amerikaanse lezers waren wat teleurgesteld over dit deel (wat saai, te veel herhaling). Toch zullen velen ook dit deel zeker willen lezen. Dit is het vijfde deel van een reeks van zes, bekroond met de NS Publieksprijs, waarvan het laatste deel 'Het lied van de grotten'* net is verschenen. Vrij kleine druk en volle bladspiegel. Verberg tekst